Rotator Manşet ( Cuff ) nedir ?
Omuz eklemi top soket tipinde bir eklemdir. Humerusun top şeklindeki eklem yüzeyi kürek kemiğinin (scapula) sığ glenoid kavitesine oturur.Eklemin hareket açıklığı çok fazladır ve buna bağlı olarak iyi bir stabilizasyona sahip olması gerekir.Bu görevin büyük kısmını rotator manşet kasları üstlenir. Omuz ekleminde rotator manşet olarak bilinen derin yerleşimli dört kas bulunur. Subscapularis, supraspinatus, infraspinatus ve teres minor olarak bilinen bu kaslar omuz ekleminin stabilizasyonundan ve rotasyonundan sorumludur. Kürek kemiğinden (scapula) omuz eklemine uzanan bu kaslar omuz başını bir manşet gibi sararlar.
Rotator Manşet Yırtıkları Nasıl Olur ?
Rotator manşet yırtıkları aniden oluşabileceği gibi tekrarlı hareketlerle kronik olarak da oluşabilir.Genellikle sporcularda aşırı yüklenmeye yada ani bir harekete bağlı olarak akut yırtık görülebilir.
Akut Rotator Manşet Yırtıkları
Genellikle sporcularda görülür. Aşırı yüklenme yada ani bir hareket sonucu rotator manşet kaslarının herhangi birinde tam kat ya da kısmi yırtık oluşabilir. Sporcunun antrenman eksikliğine ve rotator manşet kasları üzerinde özel olarak çalışma yapmamasından kaynaklanır.
Dejeneratif ( Kronik ) Rotator Manşet Yırtıkları
Sürekli tekrarlayan özellikle baş üzeri hareketler sonucu rotator manşet kaslarının tendonlarında dejenerasyon meydana gelir. Bu dejenerasyon zamanla kısmi yırtıklara dönüşür. Özellikle supraspinatus kası tendonunun humerus başı ile akromiyon arasına sıkışması sonucu gerçekleşir. Bu durumun bir diğer ismi de omuz impingement sendromudur.
Rotator Manşet Yırtıklarında Semptomlar Nelerdir ?
Ağrı: Özellikle baş üstü aktivitelerde ağrı artar. Omuz çevresine ve kola yayılabilir. Başlangıç evresinde belirli hareketlerde ağrı olurken ileri evrede istirahat ve gece ağrısıda oluşmaya başlar.Hasta taraf üzerine yatıldığında ağrı artar.
Hareket Kısıtlığı: Omuz hareketleri özellikle ağrıya ve kullanmamaya bağlı olarak kısıtlanır. En çok etkilenen hareketler rotasyonlar ve baş seviyesi üzerindeki ( saç tarama , raf yerleştime , giyinme vb ) hareketlerdir. Özellikle kıyafet giymede ve uzanmalı hareketlerde güçlük çekilir.
Güç Kaybı: Ağrıya, kullanmamaya, ve dejenerasyona bağlı olarak omuz çevresi kaslarda güç kaybı oluşur.
Risk Faktörleri Nelerdir ?
Yaş: İleri yaşta dejenerasyon artar. Dolaşım azalır. Doku yaralanmaya açık hale gelir.
Anatomi: Subakromiyal aralığın anatomik olarak dar olması önemli bir risk faktörüdür.Ayrıca akromiyon şekli çok önemlidir. Tip 2 ve tip 3 akromiyona sahip kişilerin tip 1 akromiyona sahip kişilere göre riskleri çok daha yüksektir.
Tekrarlı Baş Üstü Aktivite: Baş üstü aktivitenin ve hareketlerin tekrarlı yapıldığı işler ve sporlar risk faktörüdür.
Travma: Düşme vb travmatik yaralanma
Rotator Manşet Yırtıklarında Tanı ve Değerlendirme
Tanı fiziki muayene ile konulabilir. Tüm rotator kaslar için farklı özel testler uygulanır. Ayrıntılı değerlendirme için X-ray yada MRI görüntüleme gerekebilir.
Rotator Manşet Yırtıklarında Fizik Tedavi Nasıldır ?
Tam kat yırtıklar dışında cerrahi genellikle gerekmez. Cerrahi olsa bile hasta mutlaka sonrasında fizik tedavi almalıdır. Tedavide amaç ağrının azaltılması , dejenerasyonun ve yırtığın artmasının engellenmesi, doku iyileşmesinin sağlanması ve omuz bölgesinin normal hareket açıklığına ve eski kuvvetine ulaştırılmasıdır.
Manuel Terapi : Bölgeye fizyoterapist tarafından uygulanan birçok özel tekniği içerir. Mobilizasyon ve manipülasyon teknikleri , klinik masaj bu tekniklerden bazılarıdır. İyileşme hızını ve kalitesini yüksek oranda arttırır.
Egzersiz : Germe , kuvvetlendirme ve fonksiyonel egzersizleri içerir. Egzersizlerin doğru ve düzenli uygulanması hareket kısıtlılığını azaltır, kas kuvvetini geri kazandırır ve kişinin eski fonksiyonuna ulaşmasını sağlar.
Aktivite Modifikasyonu : Yırtığı ve dejenerasyonu arttıran hareketlerden kaçınılır. Özellikle baş üstü aktiviteler ve yüksek yoğunluklu tekrarlı aktiviteler dejenerasyonu arttırır.
Elektro Fiziksel Ajanlar : Ağrının azaltılması, doku iyileşmesinin hızlanması, kas kuvvetinin geri kazanılması için çeşitli elektro fiziksel ajanlar uygulanır.